Gezonder ouder worden door laagdrempelige toegang tot eigen gezondheidsdata
“In de toekomst hebben patiënten veel meer regie over eigen gezondheidsdata, en slimme algoritmes zorgen voor veel meer persoonlijk advies. Diagnostiek wordt sneller en slimmer ingezet: middelen om je gezondheid te checken komen in toenemende mate op laagdrempelige wijze in eigen leefomgeving beschikbaar.. Niet alles in de zorg kun je verplaatsen, maar als het in de eigen leefomgeving kan, waarom niet?”
In dit jubileumjaar van GERRIT – we bestaan een kwart eeuw! – zetten we regelmatig een onderwerp of participantengroep in het zonnetje. Dit keer is dat diagnostiek. Wat speelt er op dit moment binnen jullie eigen organisatie en hoe ziet de toekomst van de zorg eruit? We gingen erover in gesprek met Anja van der Heide, Stafadviseur strategieontwikkeling en externe relaties bij het UMCG en programmaleider van het Personalised & Connected Health (PCH) Ecosysteem.
Koers 25
Binnen UMCG is onlangs een nieuwe koers vastgesteld – Koers 25 – die zich richt op een aantal prioriteiten: Healthy Ageing, digitalisering en data geïnformeerd werken, en een mensgerichte en waardegedreven aanpak. “Healthy ageing blijft een heel belangrijk speerpunt: hoe kunnen we zorgen voor meer gezonde jaren voor mensen? Preventie en aandacht voor een gezonde leefstijl zijn daarbij belangrijk: hoe voorkom je dat mensen in de zorg terechtkomen. Het PCH Ecosysteem sluit daar heel erg op aan.”
Het PCH Ecosysteem is een open innovatiesysteem waarin het de bedoeling is om met MKB-ondernemingen en start-ups innovatieprojecten te initiëren en uit te voeren. Het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN), Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) hebben hiervoor subsidie beschikbaar gesteld. In het PCH Ecosysteem participeren verschillende instellingen en bedrijven uit Noord Nederland. UMCG is penvoerder van de subsidie.
Koppeling met onderzoek
“We zetten heel bewust in op de koppeling met researchapplicaties. En ook de gegevens van de patiënt uit zelfmetingen zijn van belang. Nu is dat allemaal nog veelal ontkoppeld. Door verschillende databronnen aan elkaar te koppelen, kun je veel beter advies op maat geven.” Persoonlijke Gezondheidsomgevingen (PGO’s) kunnen daarbij een belangrijke rol spelen, Van der Heide verwacht dat op termijn ook genetische data wordt gekoppeld waardoor adviezen nóg gerichter kunnen worden gegeven. “Daar gaat de zorg echt anders van worden.”
Kijkend naar de toekomst denkt Van der Heide dat het monitoren van chronische ziekten in eigen leefomgeving steeds belangrijker wordt. “Maar wel altijd in verbinding met de zorgprofessional.“ Ze noemt MijnIBD-coach als voorbeeld. “Dat is een applicatie waarmee IBD-patiënten (chronische darmontsteking) – o.a. door het regelmatig invullen van vragenlijsten – op afstand in contact zijn met zorgprofessionals in het ziekenhuis. Komen de antwoorden in het rood, dan is het belangrijk om deze nader te bekijken en indien nodig een afspraak te maken. . Zo kun je in een nog vroeger stadium ingrijpen en daardoor de kwaliteit van leven van de patiënten verbeteren.” Zijn de antwoorden in het groen, dan wordt de patiënt op afstand gevolgd. Als de ziekte dus rustig is, kun je ziekenhuisbezoek voorkomen. Van der Heide noemt het ‘de zorg slimmer organiseren’. “Naar het ziekenhuis als het moet, thuis als het kan. Echt de juiste zorg op de juiste plek, op het juiste moment met de juiste informatie.”
Meerwaarde PGO’s
Leefstijl moet nog meer ingebed worden in behandeling, onderzoek en onderwijs. “ “Op het vlak van leefstijl is meerwaarde te creëren door PGO’s te koppelen met relevante researchapplicaties; het PCH project ‘van Curatie naar Preventie’ werkt momenteel aan de ontwikkeling en realisatie daarvan. In een pilot worden de gegevens die IBD-patiënten via voedingsvragenlijsten invullen in een PGO, op een veilige en ethisch verantwoorde manier gedeeld met UMCG. Met behulp van een voedingsanalysetool is het vervolgens mogelijk om in een PGO een persoonlijk dieetadvies terug te koppelen aan patiënten .” Daar ligt voor Van der Heide ook een grote meerwaarde voor PGO’s: “Op een slimme manier databronnen aan elkaar koppelen. Dat levert op termijn heel waardevolle informatie op”.
Hoe ziet Van der Heide het toekomstige gebruik van PGO’s? “Over tien jaar gebruikt 75% van de bevolking een PGO. De ontwikkelingen gaan snel, of dat dus een PGO is in de huidige vorm of een andere, dat durf ik niet te zeggen. Maar het is een beweging die zich zeker doorzet. Je geeft mensen er veel meer regie mee over de eigen gezondheidsdata.”
Preventie over de domeinen heen
Preventie en leefstijl krijgen steeds meer aandacht. “Preventie begint overal: niet alleen bij burgers en zorgverleners, maar ook over maatschappelijke domeinen heen. Bijvoorbeeld bij wat je de consument in de supermarkt aanbiedt. Hoe verleid je mensen tot gezond gedrag en gezonde keuzes? Het veranderen van gedrag en routine kost tijd.”
Binnen het PCH Ecosysteem is hier dan ook aandacht voor. “We ontwikkelen geen PGO, maar modules die daarop aansluiten en bijdragen aan slimme data-uitwisseling. Bijvoorbeeld op het gebied van preventie en leefstijl, daar willen we mensen vanaf een jonge leeftijd al bewust van maken. Kinderen kun je daarin op een leuke manier uitdagen.” Van der Heide denkt daarbij niet alleen aan voeding, maar ook aan fysiek actief gedrag en mentale leefstijlaspecten. “We zoeken echt naar interessante concepten of toepassingen die in de hele levensloop van belang zijn.”
Samenwerking PGO Netwerk Noord
PCH Ecosysteem en PGO Netwerk Noord zijn twee grote subsidieprogramma’s in Noord-Nederland. En hoewel beide programma’s van elkaar verschillen, werken ze ook samen. “We trekken op een aantal gebieden samen op. Hoe kun je bijvoorbeeld de doelgroepen bereiken die uiteindelijk een PGO gaan gebruiken?”
Binnen de twee programma’s worden verschillende projecten uitgevoerd. “En er komen nog steeds nieuwe projecten bij. Samen met PGO Netwerk Noord kijken we naar de langere termijn: hoe zorgen we ervoor dat het niet afloopt als de programma’s stoppen, hoe maken we er een goed werkend, duurzaam ecosysteem van? We moeten samen de waarden op basis van usecases laten zien en het ecosysteem verder ontwikkelen: hoe zetten we het structureel goed weg en hoe behouden en delen we de kennis op juridisch, ethisch en maatschappelijk vlak.”
In de plannen van het UMCG voor Koers 25 is sprake van het inrichten van een innovatiecentrum. “Waarbij het makkelijker is om kennis en kunde te delen en te vinden. Voor zowel patiënten als zorgverleners en onderzoekers én het bedrijfsleven. Hiermee kunnen we bijdragen aan innovatie in de regio.”